O co chodzi z tym NIWem?

Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego został utworzony w dn. 15 października 2017 r. za sprawą ustawy z dnia 15 września 2017 r. o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Warto przytoczyć tu słowa Wicepremiera Piotra Glińskiego, będącego jednocześnie Przewodniczącym Komitetu do spraw Pożytku Publicznego, wypowiedziane w kontekście powstania Narodowego Instytutu Wolności: „To jest projekt, który wychodzi naprzeciw potrzebom organizacji pozarządowych, na ogół tych słabszych, lokalnych, tych, które dotychczas nie miały odpowiedniego wsparcia także ze strony polskiego państwa”. Głównym celem Narodowego Instytutu Wolności jest realizacja działań na rzecz wspierania rozwoju wspólnoty obywatelskiej i społeczeństwa obywatelskiego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Narodowy Instytut Wolności realizuje swój cel poprzez:

• wzmacnianie potencjału organizacji pozarządowych (wspieranie pozyskiwania środków pozabudżetowych na działalność, wspieranie rozwoju kadr),
• wspieranie zaangażowania obywateli i organizacji w życie publiczne, w tym w szczególności w procesy kształtowania polityk publicznych, podejmowania decyzji, kontrole nad funkcjonowaniem instytucji publicznych, instytucji zaufania publicznego,
• wspieranie oddolnej aktywności obywatelskiej,
• wzmacnianie etosu społecznikowskiego obywateli,
• wspieranie i upowszechnianie wolontariatu,
• podtrzymywanie i upowszechnianie kultury oraz zakorzenionej w chrześcijańskim dziedzictwie tradycji narodowej i lokalnej,
• pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości, narodowej, obywatelskiej i kulturowej, solidarności i wrażliwości społecznej,
• promowanie poszanowania i ochrony praw człowieka i obywatela,
• edukacje obywatelską, kształtowanie postaw obywatelskich,
• wspieranie ochrony środowiska oraz praw zwierząt,
• udział w realizacji międzynarodowych programów wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego,
• prowadzenie i wspieranie badań odnoszących się do społeczeństwa obywatelskiego,
• upowszechnianie informacji w środowisku organizacji pozarządowych oraz innych zorganizowanych form społeczeństwa obywatelskiego o konkursach,
• prowadzenie repozytorium modelowych przedsięwzięć oraz dobrych praktyk.

Flagowymi środkami do realizacji powyżej wymienionych zadań są duże programy regrantingowe na rzecz rozwoju sektora pozarządowego i wolontariatu:

Program Rozwoju Organizacji Obywatelskich (PROO) to pierwszy w historii program bezpośredniego wsparcia rozwoju polskich organizacji obywatelskich, dzięki któremu organizacje mogą pozyskać środki finansowe na zaspokojenie nagłych potrzeb w sytuacjach awaryjnych, budować kapitał żelazny, a także realizować wieloletnie strategie rozwój organizacji, co ma szczególne znaczenie przy powstawaniu mediów obywatelskich, organizacji strażniczych, a także centrów analiz (think tanków).

Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO, NOWEFIO) jest nakierowany na promocje działalności społecznej, aktywizacje i formowanie postaw obywatelskich. Program jest oparty o pięć priorytetów, które polegają na wspieraniu mikro inicjatyw, organizacji obywatelskich działających na rzecz dobra wspólnego, zwiększenia obecności organizacji obywatelskich w życiu publicznym, wzmocnienia kompetencji organizacji obywatelskich, a także wspieraniu organizacji w stosunku do warunków technicznych działania organizacji.

Rządowy Program Wsparcia Rozwoju Organizacji Harcerskich i Skautowych (ROHiS) jest nakierowany na wspieranie finansowe organizacji harcerskich, w zakresie kształcenia i działań programowych w organizacjach harcerskich, a także wsparcia instytucjonalnego.

Polski Inkubator Rzemiosła to program nastawiony na wsparcie organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, co w dalszej kolejności ma skutkować rozwojem kapitału ludzkiego i społecznego oraz po-tencjału instytucjonalnego środowisk rzemieślniczych. Program ogniskuje się wokół rozwoju potencjału infrastrukturalnego, rozwoju potencjału organizacyjnego oraz wzmocnieniu współpracy organizacji rzemieślniczych z podmiotami z sektorów publicznego, prywatnego i pozarządowego.

Uniwersytety Ludowe to program nakierowany na stworzenie środowiska odpowiedniego dla edukacji dorosłych w formie grundtvigiańskich uniwersytetów ludowych. Priorytety programu do wsparcie infrastrukturalne i programowe działających już uniwersytetów ludowych, wsparcie dla inicjatyw tworzenia nowych oraz reaktywacji wcześniej istniejących uniwersytetów ludowych, upowszechnienie edukacji grundtvigańśkiej, a także zachowania dziedzictwa tradycji edukacyjnych w środowiskach lokalnych.

Międzynarodowe Domy Spotkań to program ukierunkowany na promowanie nawiązywania kontaktów między społeczeństwami w ramach Unii Europejskiej, a także poza nią, promowanie solidarności między-ludzkiej, zrozumienia międzykulturowego i upowszechnienie dziedzictwa narodowego Polaków i Polski. Celem programu jest wsparcie finansowe istniejących międzynarodowych domów spotkań, a także umożliwienie warunków do powstania nowych międzynarodowych domów spotkań.

Korpus Solidarności to program, którego celem jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego poprzez wypracowanie i wdrożenie rozwiązań tworzących przestrzeń do rozwoju systematycznego i długoterminowego angażowania się obywateli w inicjatywy społeczne na zasadach wolontariatu.

W końcu powstały w odpowiedzi na zmiany gospodarcze oraz społeczne związane z pandemią koronawirusa Program COVID-19, którego celem jest doraźne wsparcie instytucjonalne dla organizacji i pomoc finansowa przy inicjowaniu lokalnych działań nastawionych na walkę z negatywnymi skutkami pandemii.

Organami organizującymi pracę Narodowego Centrum Wolności, w tym prowadzenie powyżej wypisanych dużych programów regrantingowych są Dyrektor Narodowego Instytutu Wolności, a także Rada Narodowego Instytutu Wolności. Dyrektor jest powoływany przez Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego na pięcioletnią kadencję. Kandydat na Dyrektora NIWu musi posiadać obywatelstwo polskie, korzystać z pełni praw publicznych, posiadać wyższe wykształcenie magisterskie lub równorzędne, posiadać wiedzę w zakresie działalności pożytku publicznego podparte co najmniej pięcioletnim doświadczeniem w organizacjach pozarządowych, kompetencje kierownicze, a także doświadczeniem w kierowaniu zespołami pracowniczymi, cieszyć się nieposzlakowaną opinią. Równocześnie kandydat nie może być skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo oraz umyśle przestępstwo skarbo-we38. Dyrektor sprawuje swoją pracę przy wsparciu dwóch Zastępców Dyrektora powoływanym przez Przewodniczącego Komitetu na wniosek Dyrektora. Wymogi względem Zastępców Dyrektorów są takie same, jak te obowiązujące w stosunku do kandydatów na Dyrektora. Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego jest upoważniony do odwołania Dyrektora przed upływem kadencji w sytuacji, gdy nie dojdzie do zatwierdzenia rocznego sprawozdania z działalności lub sprawozdania finansowego, a także w sytuacji prowadzenia przez Dyrektora działalności niezgodnej z prawem.