Co do zasady alternatywne metody rozwiązywania sporów zostały pierwotnie wprowadzone do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych1, a następnie pojawiały się sukcesywnie w Kodeksie karnym, ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, ustawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, aż w końcu zostały włączone do Kodeksu postępowania cywilnego, które stanowią podstawowe źródło prawne dla postępowania arbitrażowego.
Regulacje prawne dotyczące postępowania arbitrażowego znajdują się w części piątej Kodeksu postępowania cywilnego. Została ona dodana do Kodeksu w 2005 r. i w sposób całościowy reguluje przepisy dotyczące arbitrażu i sądu polubownego. Polska regulacja sądownictwa polubownego w całości opiera się na przepisach ustawy modelowej UNCITRAL opracowanej przez Komisję Międzynarodowego Prawa Handlowego ONZ, co świadczy o jej nowoczesnym charakterze. W art. 1154-1217 KPC zostały zawarte zasady dotyczące sądownictwa arbitrażowego, zapis na sąd polubowny, właściwość sądu polubownego, sposób postępowania przed sądami polubownymi jak również prawa i obowiązki stron. Kodeks reguluje także procedury stwierdzenia wykonalności orzeczeń arbitrażowych krajowych oraz uznania i stwierdzenia wykonalności orzeczeń zagranicznych sądów polubownych.
Polskie sądy polubowne działają na podstawie i w granicach prawa oraz na podstawie wydanych przez nie aktów wewnętrznych w postaci regulaminów i statutów. Każdy sąd może doprecyzować ogólne zasady znajdujące się w części piątej KPC i kreować je według własnych idei i pomysłów.
Do źródeł prawnych arbitrażu należą również umowy międzynarodowe w tym wspomniana już wcześniej ustawa modelowa UNCITRAL, umowy handlowe, konwencje (np. Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z 10 czerwca 1958 r.) oraz zasady słuszności ex aequo et bono i zwyczaje umowne.
Sąd polubowny orzeka przede wszystkim na podstawie przepisów prawa, na których strony oparły łączący je stosunek prawny, a w braku takich przepisów na podstawie przepisów wskazanych przez normy kolizyjne. Sąd arbitrażowy bierze pod uwagę postanowienia umowy łączące strony oraz ustalone zwyczaje funkcjonujące dla danego stosunku prawnego2.
Loading ...
