Koło gospodyń wiejskich – w folklorze nie ma lipy

W skrócie:

• Polska wieś to rzesze ludzi chętnych i zdolnych do dzielenia się swoimi zasobami. 
• Koła gospodyń wiejskich to motor napędowy wydarzeń dla mieszkańców.
• Integrując i angażując, po gospodarsku ożywiają wspólnoty lokalne.

„Chłop potęgą jest i basta” głosił Wyspiański na kartach Wesela. Ale również całe generacje wiejskich kobiet mają się czym poszczycić. Bowiem ich tradycje samoorganizacji na ziemiach polskich sięgają końca XIX wieku. Zapoczątkowana wtedy aktywność zogniskowana wokół pięcioelementowej idei: 

• pomocy rodzinom wiejskim w wychowaniu, 
• kształcenia i organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży, 
• działania na rzecz ochrony zdrowia i zabezpieczenia socjalnego rodzin wiejskich, 
• rozwijania przedsiębiorczości kobiet 
• oraz racjonalizowania wiejskiego gospodarstwa domowego i zwiększaniu uczestnictwa mieszkańców wsi w dziedzinie kultury i kultywowaniu folkloru 

przybiera nowe formy prawne, by móc prężenie działać w warunkach XXI wieku.

Znana jako koło gospodyń wiejskich dobrowolna, samorządna i niezależna społeczno-zawodowa organizacja kobieca działająca głównie na terenach wiejskich to silna i rozpoznawalna, nawet poza środowiskiem chłopskim, marka. Szczególnie teraz, gdy, dzięki posiadaniu podmiotowości prawnej, znacznie zwiększają się jej możliwości, także te związane z uzyskaniem dotacji na swą działalność. 

By działali duzi i mali

Może do niego wstąpić każda pełnoletnia osoba, której miejscem zamieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła. W jego działalność mogą angażować się już nastolatkowie, którzy ukończyli 13 lat i uzyskają na to zgodę rodziców lub innych opiekunów. Młodzi mogą również tworzyć młodzieżowe i dziecięce struktury wspierające organizację.  

A im więcej takich lokalnych aktywistów, tym lepiej. Zwłaszcza, że nie ma limitu liczby kół. Aczkolwiek te, które dopiero się formują, muszą mieć na uwadze, że na terenie jednej wsi może mieć siedzibę jedna organizacja tego typu. To ograniczenie nie ma zastosowania do kół już wcześniej działających. 

Niezależnie od stopnia i zasięgu aktywności, wiejscy działacze dążą do samoorganizacji, identyfikacji i unifikacji. Toteż na czele wszystkich kół stoi Krajowa Rada Kół Gospodyń Wiejskich. Razem z kółkami rolniczymi i branżowymi organizacjami rolniczymi tworzą Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (KZRKiOR).

Koło bez kantów

Sposób funkcjonowania tych oddolnych inicjatyw precyzuje stworzona z myślą o nich ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich. Zawiera ona proste wytyczne także odnośnie ich tworzenia. By je założyć, wystarczy 10 pełnoletnich osób, które stale zamieszkują na obszarze wsi będącej terenem jego działalności. Spośród siebie powinny wybrać one komitet założycielski, który będzie odpowiedzialny za rejestrację ich organizacji.

Jednym z kluczowych aktów prawnych określających cały mechanizm funkcjonowania oraz ustanawiających jego struktury formalne jest statut. Uchwalany na samym początku zawiera zapisy m.in. o tym, że koło posiada zebranie członków i wybierany przez nie zarząd.

Nowy podmiot musi zostać wpisany do ewidencji prowadzonej przez Krajowy Rejestr Kół Gospodyń Wiejskich obejmującej zarówno pojedyncze koła, jak i ich związki. Aby dokonanie wpisu, bezpłatne, się powiodło, należy skompletować następujące dokumenty:

1. Wniosek o wpis koła gospodyń wiejskich do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich 
2. Załącznik do wniosku (zawierający prawnie wymagane dane tych pierwszych 10 członków)

Koło, po dopełnieniu formalności w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich prowadzonym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i uzyskaniu wpisu, nabywa osobowość prawną. A prezes Agencji, we współpracy z Pełnomocnikiem Rządu do spraw Małych i Średnich Przedsiębiorstw, sprawuje nadzór nad jego działalnością. 

Raz do koła

Polska wieś się zmienia. Przybywa na niej ludzi chętnych i zdolnych do dzielenia się swoimi zasobami. W wielu miejscowościach to właśnie koła gospodyń wiejskich, będąc strażniczkami tradycji i kultury ludowej, są motorem napędowym wydarzeń dla mieszkańców. Integrując i angażując, po gospodarsku ożywiają wspólnoty lokalne.