Jak wygląda procedura likwidacji stowarzyszenia?

Do rozwiązania stowarzyszenia może dojść na kilka sposobów. Można dokonać samorozwiązania stowarzyszenia w drodze podjęcia przez walne zebranie członków uchwały o samorozwiązaniu. Należy przy tym pamiętać o dochowaniu procedur zawartych w statucie stowarzyszenia. Jednym z wymogów dot. treści statutu zawartych w art. 10 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach^[1] jest określenie sposobu rozwiązania się organizacji. Podjęcie decyzji o samorozwiązaniu otwiera proces likwidacji, który kończy się wraz z wykreśleniem stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego.

Nie istnieje określony w przepisach ustawy zamknięty katalog sytuacji, w których członkowie stowarzyszenia lub fundacji mają prawo podjąć uchwałę o samorozwiązaniu organizacji. Decyzję taką można podjąć w każdym czasie i z jakiejkolwiek przyczyny. Innymi drogami prowadzącymi do rozwiązania stowarzyszenia jest rozwiązanie przez sąd przy wykonywaniu czynności nadzorczych oraz zawiadomienie o niemożliwości dalszego działania do organu nadzoru zewnętrznego (starosta powiatu / prezydent miasta).

Procedury dotyczące likwidacji stowarzyszeń, obowiązki likwidatorów oraz przeznaczenie majątku określone są w rozdziale V Prawa o stowarzyszeniach:

Art.  36.  [Likwidatorzy stowarzyszenia]

1. W razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały, likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej.

2. W razie rozwiązania stowarzyszenia przez sąd, zarządza on jego likwidację, wyznaczając likwidatora.

Art.  37.  [Obowiązki likwidatorów]

1. Obowiązkiem likwidatora jest przeprowadzenie likwidacji w możliwie najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia przed nieuzasadnionym uszczupleniem.

2. Likwidator w szczególności powinien:

1) zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora, z podaniem swego nazwiska, imienia i miejsca zamieszkania, jeżeli nie zachodzą warunki określone w art. 36 ust. 2;

2) dokonywać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji, podając do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania likwidacyjnego;

3) po zakończeniu likwidacji zgłosić sądowi wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego.

3. Jeżeli likwidacja nie zostanie zakończona w ciągu roku od dnia jej zarządzenia, likwidatorzy przedstawiają przyczyny opóźnienia sądowi, który w razie uznania opóźnienia za usprawiedliwione przedłuża termin likwidacji lub zarządza zmianę likwidatorów.

Art.  38.  [Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia]

Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.

Art.  39.  [Koszty likwidacji]

Koszty likwidacji pokrywa się z majątku likwidowanego stowarzyszenia.

W razie, gdyby majątek stowarzyszenia ulegającego likwidacji był zbyt mały, by pokryć koszty wniosków do KRS, przepisy art. 103 i 104 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych^[2] przewidują możliwość zwolnienia takiego stowarzyszenia od kosztów sądowych, jeśli wykaże ono brak wystarczających środków.

Michał Piekutowski

^[1] Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2261), LEX

^[2] Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.), LEX