Jak wygląda proces wypowiedzenia umowy o pracę w NGO

Kwestia wypowiedzenia umowy o pracę podobnie, jak pozostałe części relacji pracowniczych jest regulowana przez Kodeks Pracy. W tym artykule postaram się odpowiedzieć na pytania dotyczące sposobów rozwiązania umowy o pracę.

Kodeks Pracy określa zasady, w ramach których pracownik oraz pracodawca mogą zakończyć swoją współprace. Co warto wspomnieć, zależnie do rodzaju umowy wiążącej strony, sposób przysłowiowego „rozstania” może przybrać nieco inną formę. Polska praktyka przewiduje umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, umowę o pracę na czas określony, a także umowę o pracę na okres próbny.

Artykuł 30 ust. 1 Kodeksu Pracy podaję przyczyny rozwiązania umowy o prace, wśród których wymienia:

• Rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron,
• Rozwiązanie umowy poprzez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia,
• Rozwiązanie umowy poprzez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
• Rozwiązanie umowy z upływem czasu, na który umowa została zawarta.

Każda z obu stron stosunku o pracę może rozwiązać umowę za wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy w ten sposób następuje z upływem okresu wypowiedzenia. Oświadczenie każdej stron powinno być złożone na piśmie pod rygorem nieważności. Oświadczenie pracodawcy dotyczące zarówno wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, jak i dotyczące rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, powinno zawierać wskazaną przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.

Oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się do sądu pracy (Wydziały Pracy przy miejscowych Sądach Rejonowych).

Pracodawca ma także możliwość rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (ze skutkiem natychmiastowym) w określonych ściśle sytuacjach:

• Naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (naruszenie musi mieć charakter ciężkiego),
• Popełnienie przez pracownika przestępstwa w trakcie trwania umowy (popełnienie przestępstwa zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem lub jest oczywiste),
• Utratę przez pracownika z własnej winy uprawnień do wykonywania zawodu. Pracodawca ma miesiąc od momentu uzyskania wiadomości uzasadniającej rozwiązanie umowy na jej wypowiedzenie,
• Niezdolność pracownika do pracy na skutek choroby, która trwa dłużej niż 3 miesiące (dotyczy jedynie sytuacji, gdy pracownik był zatrudniony u pracodawcy na okres mniejszy niż 6 miesięcy)

Natomiast pracownik ma możliwość rozwiązania stosunku, który łączy go z pracodawcą bez zachowania okresu wypowiedzenia, gdy:

• zostało wydane orzeczenie lekarskie, stwierdzające szkodliwy wpływ pracy na zdrowie pracownika, a w konsekwencji czego pracownik nie został przeniesiony do innej pracy,
• pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę, jeżeli pracownikowi brakuje co najwyżej 4 lat do emerytury, a zawarta z nim umowa pozwala pracować mu do tego czasu (dotyczy to wszystkich umów na czas nieokreślony, a także niektórych umów na czas określony). Pracodawca nie może również wypowiedzieć umowy, gdy pracownik przebywa na urlopie lub w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności (np. zwolnienie lekarskie, urlop macierzyński, urlop wychowawczy).

W jaki sposób rozwiązać umowę o pracę na czas nieokreślony?

Strony podpisując umowę o prace na czas nieokreślony wzajemnie deklarują wolę długotrwałej współpracy, niejako zakładają „nierozwiązywalność” stosunku. Umowę taką podpisuje się z kluczowymi pracownikami, ważnymi dla organizacji, których chce się „związać” z pracodawcą. Jednak, korzystając z artykułu 32 Kodeksu Pracy każda ze stron może taką umowę wypowiedzieć. Długość okresu wypowiedzenia zależy od tego, jak długo pracownik jest zatrudniony u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony na czas krótszy niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony na co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony na przynajmniej 3 lata.

Okres wypowiedzenia obejmujący tydzień lub miesiąc (oraz ich wielokrotność) kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Jeśli to pracodawca dokonał wypowiedzenia (którego okres wynosi przynajmniej 2 tygodnie), pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy:

• jeśli okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie lub miesiąc – 2 dni robocze (czyli będzie to dotyczyło również sytuacji, gdy pracodawca wypowiada umowę na okres próbny zawartą na 3 miesiące lub umowę na czas określony),
• jeśli okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące – 3 dni robocze.

Umowę o pracę na czas określony rozwiązuje się z upływem czasu na jaki została zawarta. Okres wypowiedzenia umów na czas określony czy umów na zastępstwo jest taki sam jak w przypadku umów na czas nieokreślony.

Umowa o prace na okres próbny może zostać rozwiązana z upływem terminu, na jaki została zawarta. Wystarczy, aby niniejsza umowa nie została przedłużona, a automatycznie dochodzi do rozwiązania stosunku łączącego dotychczas strony umowy.

Umowę o prace na okres próbny można rozwiązać wcześniej z zachowaniem okresu wypowiedzenia (może to zrobić każda ze stron), który wynosi:

• 3 dni, jeśli umowa była zawarta na czas krótszy niż 2 tygodnie,
• 1 tydzień, jeśli umowa była zawarta na czas dłuższy niż 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, jeśli umowa była zawarta na 3 miesiące.

źródła:

Jaśkowski Kazimierz, Maniewska Eliza, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, Opublikowano: LEX/el. 2020

Baran Krzysztof W. (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1-113, wyd. V, Opublikowano: WKP 2020

Jaśkowski Kazimierz, Maniewska Eliza, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. XI, Opublikowano: WKP 2019

Fot. Pixabay