[Ekspertyza KIPR] Specyfika stowarzyszeń medycznych na przykładzie Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.
Udostępnij
1. Polskie Towarzystwo Lekarskie mieści się w grupie stowarzyszeń medycznych, które jest pojęciem szerszym.
2. Stowarzyszenia lekarskie często wybiegają poza zakres swojej działalności sensu stricto, działając interdyscyplinarnie1.
3. W związku z tym, gromadzą nie tylko lekarzy, ale też inne profesje, mające bliższe lub dalsze związki z medycyną.
4. Ich przedmiot badań jest uniwersalny, więc skala działalności jest niepomiernie większa, niż organizacji o innym profilu, które działają wyłącznie w obrębie lokalnym.
5. Najczęstszą formą prawną gromadzenia się lekarzy, praktyków i naukowców są stowarzyszenia, zaś fundacje są preferowane dla osób niebędących specjalistami w dziedzinie, chociaż działających na rzecz pomocy osobom chorym, niepełnosprawnym, starszym czy ubogim.
Przedmiotem niniejszej analizy jest specyfika funkcjonowania stowarzyszeń medycznych na przykładzie Polskiego Towarzystwa Lekarskiego2. Każde stowarzyszenie funkcjonuje w oparciu o odmienną specyfikę obszaru, którym się zajmuje oraz środowiska w którym działa. Branża medyczna jest odmienna od pozostałych z kilku powodów: zajmuje się kwestiami uniwersalnymi, dlatego dotyczy każdej społeczności, nie tylko lokalnej, pośród której mieszka dany lekarz; bada obszary interdysycplinarnie, ponieważ zgodnie z definicją WHO, na zdrowie składają się takie komponenty, jak genetyka, czynniki środowiskowe, psychiczne i duchowe; ze względu na skalę aktywności, tworzy koła terenowe; administruje także sekcjami specjalistycznymi, w ramach których podejmowane są działania konkretne i indywidualne. W związku z powyższym, specyfikę w tym kontekście należy rozumieć, jako cechy, które powodują odmienność takiego stowarzyszenia od innych.
Podstawą prawną funkcjonowania stowarzyszenia są: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej3, Prawo o stowarzyszeniach4, Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty5, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych6, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka7.
Zgodnie z danymi Europejskiego Urzędu Statystycznego8, w Polsce jest 90.284 praktykujących lekarzy9, 97.835 czynnych zawodowo10 oraz 146.037 uprawnionych do wykonywania zawodu11. Szacuje się, że Polskie Towarzystwo Lekarskie liczy 25.000 członków. Oznacza to, że prawie co 6 lekarz należy do Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Współpracuje ono z innymi organizacjami i towarzystwami medycznymi oraz polskimi towarzystwami lekarskimi działającymi za granicą, co ma niebagatelne znaczenie dla skali zasięgów i aktywności. PTL jest członkiem World Medical Association (Światową Organizacją Lekarzy) oraz współpracuje z europejskim biurem World Health Organisation (Światową Organizacją Zdrowia), a także organizacjami lekarskimi zza granicy. Obszarem zainteresowania PTL – oprócz aktywności naukowej i integrującej środowisko – jest także szeroko pojęta działalność społeczna. Po wieloletnich staraniach Polskiego Towarzystwa Lekarskiego oraz aprobacie Ministra Zdrowia, w Warszawie powstał Dom Lekarza Seniora, które zostało objęte honorowym patronatem PTL. Ma miejsce dla 116 lekarzy emerytów, którzy są objęci specjalistyczną opieką i towarzystwem.
Paragraf 6 Statutu określa cele stowarzyszenia, które stanowią, że jego dążeniem są: „rozwijanie wiedzy oraz podnoszenie poziomu naukowego i kwalifikacji zawodowych lekarzy i innych członków Towarzystwa; kształtowanie postaw społecznych i etycznych członków; krzewienie i rozwijanie zasad deontologii lekarskiej i dbałość o ich przestrzeganie; kształtowanie opinii i ocen na temat nowych rozwiązań naukowych i technologicznych w zakresie szeroko pojętej medycyny; wyrażanie stanowisk i opinii w sprawach nowych rozwiązań w zakresie organizacji ochrony zdrowia i ich uregulowań prawnych; rozwijanie kontaktów i współpracy z lekarzami innych krajów; działanie na rzecz integracji europejskiej lekarzy i lekarzy dentystów; popularyzowanie i utrwalanie pamięci o najlepszych w zawodzie; opiniowanie aktów prawnych”. Z tak szeroko zakrojoną działalnością wiąże się istnienie specyficznych cech stowarzyszenia, takich, jak:
1.1. Nieustanne podnoszenie kompetencji – położenie nacisku na aspekt naukowy i edukacyjny to cecha charakterystyczna stowarzyszeń, które skupiają zawody wymagające stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Jak podaje Zintegrowany System Kwalifikacji – ramy podnoszenia kompetencji wyznacza Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, która weszła w życie 15 stycznia 2016 r. Rozumienie ustawowe kwalifikacji oznacza: „zestaw efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, nabytych w edukacji formalnej, edukacji pozaformalnej lub poprzez uczenie się nieformalne, zgodnych z ustalonymi dla danej kwalifikacji wymaganiami (…)”. Akt prawny wytycza podstawowe zakres porządku w dziedzinie kwalifikacji w Polsce. Zintegrowany System Kwalifikacji to ważne narzędzie polityki uczenia się przez całe życie, realizowanej zgodnie ze strategią polskiego rządu oraz Unii Europejskiej. Sednem idei uczenia się przez całe życie leży przekonanie, że nawet po zakończeniu etapu formalnej edukacji trzeba w dalszym ciągu doszkalać się oraz podnosić swoje kwalifikacje, nie tylko ze względu na własną karierę, ale także w celu lepszej pomocy innym. Zawód lekarski wpisuje się w pulę zawodów, obligowanych do nieustannego rozwijania swojej wiedzy i umiejętności, co poświadcza §6 Statutu PTL – „Celem Towarzystwa jest: 1. rozwijanie wiedzy oraz podnoszenie poziomu naukowego i kwalifikacji zawodowych lekarzy i
innych członków Towarzystwa”.
1.2. Integracja środowiska i wymiana doświadczeń – integracja lekarzy medycyny ogólnej, rodzinnej i specjalistów różnych gałęzi medycyny ma aspekt istotny ze względu na praktykę lekarską, ponieważ redukcjonistyczne podejście do pacjenta nie może przysłonić holistycznego. Dzięki temu, leczenie może przebiegać w sposób kompleksowy.
1.3. Interdyscyplinarność12 – obszar teorii i praktyki lekarskiej łączy różne dyscypliny naukowe, co poświadcza m.in.: „Interdisciplinarynature of modern medicine” (Interdyscyplinarność współczesnej medycyny) pod redakcją Sławomira Rudzki, Ireny Brukwickiej, Barbary Stawarzy, Anny Muzyczki. PTL zrzesza więc nie tylko lekarzy, ale również innych, zainteresowanych medycyną lub działających w jej obrębie.
1.4. Istnienie kół terenowych – działalność Koła opiera się na statucie zatwierdzonym przez ZG PTL. Głównie polega na profesjonalnym szkoleniu, kształtowaniu postaw etycznych oraz szeroko rozumianej działalności charytatywnej. Dzięki temu, stowarzyszenie integruje się ze społecznością lokalną i może przenosić punkt ciężkości swojej działalności na grunt regionalny.
1.5. Obejmowanie zakresem wielu innych obszarów i istnienie sekcji specjalistycznych- to powoduje, że struktura stowarzyszenia przybiera kształt hierarchiczny oraz zawiera liczne podgrupy. Zdrowie – według definicji Światowej Organizacji Zdrowia – to stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu. W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego, a także została poszerzona o wymiar duchowy. Zdrowie jest zagadnieniem bardzo obszernym. Dlatego też poszczególne sekcje badają jego odmienne aspekty.
1.6. Większy ciężar gatunkowy przedmiotu działalności – medycyna obejmuje tak ogóle komponenty życia, jak zdrowie, diagnostykę, czy leczenie. Ze względu na swój uniwersalizm, stowarzyszenie ma dużą rozpiętość i skalę. Różni się zatem od innych, działających wyłącznie w wąskim regionie. Świadczy o tym istnienie 21 oddziałów terenowych, uplasowanych na terenie całej Polski.
Należy stwierdzić, ze Stowarzyszenia Lekarskie, w odróżnieniu od innych stowarzyszeń, swoją działalnością obejmują względnie szerszy obszar działania. W tym zestawieniu, należy zauważyć, że ich specyfika zamyka się zarówno w podejmowanych inicjatywach, jak i gromadzeniu interdysycplinarnego środowiska. Towarzystwo Lekarskie zakresem swoich członków obejmuje zarówno lekarzy praktyków, jak i naukowców, a także studentów i sympatyków, niebędących lekarzami. Ta kompleksowość oraz skala działania – także międzynarodowego – sprawia, że stowarzyszenia lekarskie wyróżniają się na tle pozostałych organizacji, które nierzadko koncentrują swoją działalność przy danej społeczności lokalnej, a nie całym narodzie.
Autorka: Natalia Wituła
[i] Medycyna koresponduje z takimi obszarami, jak nauki o zdrowiu, dietetyka, psychologia, filozofia, teologia. Jest to podyktowane złożonością zdrowia ludzkiego, które WHO określa jako stan dobrobytu społeczno-ekonomicznego, psychicznego i duchowego.
[i] http://medserwis.pl/polskie_towarzystwo_lekarskie,32,105934,8471.html (dostęp: 18.11.2021 r.) – Statut Polskiego Towarzystwa Lekarskiego stanowi:
§ 1
1. Polskie Towarzystwo Lekarskie (PTL) zwane dalej „Towarzystwem” jest dobrowolnym, medycznym, interdyscyplinarnym stowarzyszeniem lekarzy działającym na mocy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 1989, nr 20, poz. 104 ze zm.)
2. Siedzibą Towarzystwa jest m. st. Warszawa.
3. Towarzystwo posiada osobowość prawną.
[i] Dz.U.1997.78.483 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. –
Art. 58.
1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.
2. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.
3.Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.
[i] Dz. U. 1989 Nr 20 poz. 104 Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach –
„Art. 1.
1. Obywatele polscy realizują prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach,
zgodnie z przepisami Konstytucji oraz porządkiem prawnym określonym w ustawach.
2. W zakresie swoich celów statutowych stowarzyszenia mogą reprezentować
interesy zbiorowe swoich członków wobec organów władzy publicznej.
3. Stowarzyszenia mają prawo wypowiadania się w sprawach publicznych”.
[i] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970280152/U/D19970152Lj.pdf (dostęp:18.11.2021 r.)
[i] https://amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/Miedzynarodowy_Pakt_Praw_Obywatelskich_i_Politycznych.pdf (dostęp: 18.11.2021 r.)
Artykuł 21
Uznaje się prawo do spokojnego zgromadzania się. Na wykonywanie tego prawa nie mogą być nałożone
ograniczenia inne niż ustalone zgodnie z ustawą i konieczne w demokratycznym społeczeństwie w
interesie bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, porządku publicznego bądź dla ochrony
zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych osób
[i] Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html (dostęp: 18.11.2021 r.)
Artykuł 20
1. Każda osoba ma prawo do wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się.
2. Nikogo nie wolno zmuszać, aby należał do jakiegoś zrzeszenia.
[i] Dane pochodzą z ostatnich oficjalnych badań, czyli z 2017 r.
[i] https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?query=BOOKMARK_DS-372289_QID_5E771B55_UID_-3F171EB0&layout=TIME,C,X,0;GEO,L,Y,0;WSTATUS,L,Y,1;UNIT,L,Z,0;ISCO08,L,Z,1;INDICATORS,C,Z,2;&zSelection=DS-372289UNIT,NR;DS-372289ISCO08,OC221;DS-372289INDICATORS,OBS_FLAG;&rankName1=UNIT_1_2_-1_2&rankName2=ISCO08_1_2_-1_2&rankName3=INDICATORS_1_2_-1_2&rankName4=TIME_1_0_0_0&rankName5=GEO_1_2_0_1&rankName6=WSTATUS_1_2_1_1&sortC=ASC_-1_FIRST&rStp=&cStp=&rDCh=&cDCh=&rDM=true&cDM=true&footnes=false&empty=false&wai=false&time_mode=ROLLING&time_most_recent=true&lang=EN&cfo=%23%23%23%2C%23%23%23.%23%23%23(dostęp: 18.11.2021 r.)
[i] Ibidem.
[i] Ibidem.
[i] Zasady członkostwa w Polskim Towarzystwie Lekarskim stanowi, że: „Członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego może zostać każdy lekarz, bez względu na specjalizację, zamieszkujący w kraju i zagranicą, a także osoby nie będące lekarzami, których działalność związana jest z medycyną. Kandydat do Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w czasie uroczystego przyjęcia otrzymuje Odznakę PTL oraz certyfikat potwierdzający jego przynależność do Towarzystwa”. Dzięki temu, członkiem stowarzyszenia może być zarówno lekarz, jak i nie-lekarz, działający w obszarze medycznym i pokrewnym.
Loading ...