Lubelskie organizacje pozarządowe o nowej perspektywie finansowej UE

W dniu 21 stycznia 2021 roku odbyło się w formie zdalnej „Regionalne spotkanie dla NGO z woj. lubelskiego nt. nowej perspektywy finansowej UE na lata 2021 2027, ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiego Zielonego Ładu”, moderowane przez Wojciecha Deca. Uczestniczyło w nim kilkunastu przedstawicieli organizacji pozarządowych będących reprezentantami m.in.: krajowej Rady Działalności Pożytku Publicznego z Lubelszczyzny (w tym prezes KIPR Przemysław Jaśkiewicz), Rady Działalności Pożytku Publicznego Województwa Lubelskiego, Komitetu Monitorującego RPO WL na lata 2014-2020, a także przedstawiciele kilkunastu regionalnych związków stowarzyszeń. Podobne spotkania we współpracy z Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych odbywają się we wszystkich 16 województwach w Polsce. 

Strona finansowa

Podczas spotkania wypracowano szereg uwag i rekomendacji, odnoście finansowej perspektywy UE. Zauważono, iż koniecznym jest włączanie organizacji pozarządowych w proces programowania UE i to na jak najwcześniejszym etapie. W praktyce, podczas konsultacji społecznych dokumentów o znaczeniu strategicznym, tylko w niewielkim stopniu możliwy jest wpływ na ich końcową treść. Korzystnym, z perspektywy organizacji byłoby uproszczenie rozliczania projektów w ramach RPO poprzez zwiększenie kwoty ryczałtowej do 200 tys. EUR, a także zmiana sposobu przekazywania kosztów pośrednich w projektach UE, które są procentowo uzależnione od poziomu wydatkowania kosztów bezpośrednich. W ten sposób najczęściej „karze” się organizacje, które wygenerują oszczędności w projekcie.

Konieczna jest też zmiana sposobu wyliczania kosztów pośrednich, na analogiczny do stosowanego w skali podatkowej na zasadach ogólnych, tj. przekroczenie określonego progu kwoty wartości projektu spowodowałoby tylko obniżenie kosztów pośrednich powyżej progowej wartości. Podczas gdy obecnie przekroczenie nawet o 1 zł projektu, o przykładowej wartości 1 mln zł automatycznie powoduje radykalne obniżenie kosztów pośrednich z wartości 25% do 20% kosztów bezpośrednich.

Kwestia wkładów własnych

Dla niektórych projektów istotnych dla ogólnego rozwoju regionu, korzystne dla beneficjentów byłoby systemowe zmniejszenie (lub całkowita likwidacja) wkładów własnych. Natomiast dla organizacji posiadających status pożytku publicznego – systemowe zlikwidowanie obowiązku ponoszenia wkładu własnego w projektach unijnych. 

Regionalny Program Operacyjny

Uczestnicy spotkania zauważyli, iż dobrą praktyką byłoby prowadzenie szkoleń i innych form wsparcia dla przedstawicieli NGO w Komitecie Monitorującym RPO WL na lata 2021-2027, które byłyby finansowane z Pomocy Technicznej. Pozostając w temacie Komitetu Monitorującego RPO WL, dostrzeżono problem związany z wyborami przedstawicieli NGO do niniejszej instytucji. Mianowicie, w wyborach decydującą rolę odgrywają głosy oddane przez Ochotnicze Straże Pożarne, te z kolei masowo głosują na jednego, wskazanego kandydata. Problem ten pojawia się także w innych województwach, nie tylko w Lubelskim. 

Patrząc bardziej globalnie, konieczne ograniczenie realizacji nieprzemyślanych i nieskonsultowanych inwestycji infrastrukturalnych w ramach RPO, które potem w niewielkim stopniu są wykorzystane, które liczą się do wskaźników jako produkty. Jako przykład można podać mało efektywne, puste ścieżki rowerowe znajdujące się poza ośrodkami miejskimi, połączenia kolejowe i stacje kolejowe bez pasażerów. Co więcej, składając wniosek w programie RPO w praktyce można w nim wpisać jedynie działania projektowe, które są zgodne dokumentami strategicznymi województwa.

Wsparcie dla NGO

Przedstawiciele NGO uczestniczący w spotkaniu dostrzegli potrzebę stworzenia Regionalnego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych w woj. Lubelskim, a także uruchomienie przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego programu małych grantów dla organizacji pozarządowych.