Angielskie pojęcie Alternative Dispute Resolution (dalej: „ADR”) określa alternatywne wobec sądownictwa powszechnego (państwowego) metody rozwiązywania sporów. Zazwyczaj zalicza się do nich: arbitraż, negocjacje, koncyliacje, mediacje, wstępne opinie eksperta, mini procesy, rozstrzygnięcia „na próbę” i inne. Alternatywne metody rozwiązywania sporów można podzielić na ADR w znaczeniu szerokim i wąskim. W pierwszym znaczeniu w ADR wchodzą wszelkie nieformalne fora w tym mediacje, koncyliacje czy arbitraż, które są wykorzystywane do rozstrzygania sporu między stronami. W wąskim rozumieniu ADR to poza-sądowe metody i techniki rozwiązywania sporów jednak bez arbitrażu1. W literaturze istnieje stanowisko, iż łącznikiem tych różnych sposobów rozwiązywania sporów jest udział neutralnej osoby trzeciej w sporze np. arbitra czy mediatora2.
Alternatywne metody rozwiązywania sporów są wykorzystywane przede wszystkim do rozwiązywania sporów wynikających ze stosunków o charakterze cywilnoprawnym3. Do najważniejszych cech należy przede wszystkim zasada dobrowolności korzystania z ADR oraz możliwość zrezygnowania z tej formy postępowania w każdym czasie i przez każdą ze stron. Strona może zdecydować o rozpatrywaniu niektórych aspektów sporu za pomocą arbitrażu, a niektórych na drodze sądowej4. Kolejną istotną cechę arbitrażu stanowi uczestnictwo neutralnej dla stron osoby trzeciej, niezależnej od sędziego państwowego. Wskazuje się, iż udział osoby trzeciej jest warunkiem sine qua non zaliczenia danej metody do ADR5. Cechą charakterystyczną dla większości ADR jest niewiążący charakter rozstrzygnięcia, z wyjątkiem arbitrażu. Do pozostałych cech należą: poufność, odformalizowanie i elastyczność, szybkość postępowania i relatywnie niskie koszty.
źródła:
K. Pietrzykowski, Prawo spółdzielcze. System prawa prywatnego, Tom 21, 2020, s. 188.
R. Morek, ADR-alternatywne metody rozstrzygania sporów w sprawach gospodarczych, Warszawa 2004, s. 1,3, 27.
G. Klich, Mediacja jako alternatywny sposób rozstrzygania sporów wynikłych na gruncie stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”, 7/2018, s. 27.
M. Staszkiewicz-Skowrońska, M. Wrzołek-Romańczuk, Postępowanie wewnątrzspółdzielcze jako alternatywna forma, „Palestra”, 38/11, 1994, s. 86.
K. Pietrzykowski, Prawo spółdzielcze. System prawa prywatnego, Tom 21, 2020, s. 189.
Tekst opublikowany we współpracy z Ośrodkiem Analiz Cegielskiego.
Loading ...
