Dlaczego arbitraż jest tak doskonałym wyjściem w sytuacji sporu między organizacjami? W poprzedniej części artykułu wspominaliśmy o jego niższych kosztach oraz szybkim tempie postępowań. Obie te rzeczy dla organizacji pozarządowych są czymś kluczowym. Jeśli chodzi o fundusze, jak każdy działający w trzecim sektorze wie – zawsze jest ich niewystarczająco w stosunku do pomysłów na inicjatywy. Mniejsze podmioty często mają problem z utrzymaniem się – opłaty za czynsze, opłacenie pracowników – to wszystko kosztuje, dlatego dobrze, że w razie problemów prawnych istnieje darmowe wyjście z sytuacji. Bowiem normalnie postępowania sądowe bywało zgoła kosztowne. Krótki czas postępowań też jest czymś bardzo istotnym, nawet bardziej z punktu widzenia dobrostanu uczestników procesu. Z pewnością najlepszym wyjściem jest szybkie rozstrzygnięcie sprawy i zakończenie sporu.
Poufność
Poufny charakter postępowania arbitrażowego jest powszechnie przyjmowany w polskiej jak i obcej doktrynie prawa arbitrażowego5. Dotyczy to nie tylko faktu wszczęcia postępowania, treści żądań stron sporu, ale również całego przebiegu postępowania, a także zapadłego wyroku. Jednoznacznie wskazuje się, że ta cecha decyduje o atrakcyjności arbitrażu w stosunku do sądownictwa powszechnego, które co do zasady jest jawne6. Poufność ma znaczenie przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy są bardzo zainteresowani utrzymaniem sporu w tajemnicy, aby ewentualne jego ujawnienie nie wpłynęło negatywnie na ich stosunki i wizerunek w obrocie gospodarczym, co mogłoby przyczynić się do pogorszenia wyniku finansowego7. Dlatego strony decydując się na zapis na sąd polubowny chcą nijako wyłączyć możliwość wszczęcia postępowania przed sądem powszechnym, które jest jawne, na rzecz prywatności.
Odformalizowany charakter postępowania
Odformalizowanie arbitrażu jest konsekwencją funkcjonowania arbitrażu z woli stron. Strony mają dużą dowolność w kształtowaniu reguł postępowania; począwszy od wyboru sądu polubownego, przez wybór miejsca postępowania, skończywszy na możliwości samodzielnego kształtowania reguł postępowania opartego na zasadach ogólnych Kodeksu postępowania cywilnego i wewnętrznych regulaminów i statutów poszczególnych sądów8. W sytuacji, gdy strony nie wybiorą własnych reguł postępowania prawo to przysługuje arbitrom tworzącym zespół orzekający. Odformalizowanie postępowania to również możliwość wyboru przez strony sędziego sądu arbitrażowego, czyli arbitra, który charakteryzuje się dużym doświadczeniem w zakresie arbitrażu oraz znajomością branży sporu. Kwalifikacje arbitra mogą wpłynąć na treść zapisu na sąd polubowny, natomiast ich brak może skutkować wyłączeniem arbitra9. Obywatelstwo może również być zastrzeżone jednak co do zasady nie ma wymogu posiadania obywatelstwa polskiego. Wymogu również nie ma odnośnie wykształcenia – arbiter nie musi posiadać wykształcenia wyższego prawniczego jak ma to miejsce w przypadku sędziów sądów powszechnych.
Wykonalność orzeczenia arbitrażowego
Wykonalność orzeczenia arbitrażowego oznacza, że wyroki jak i ugody zawarte przed sądem lub po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd mają moc prawną równą mocy wyroków sądowych lub ugód zawartych przed sądem10. Jest ono wiążące przed sądami państwowymi i zamyka drogę sądową. Mówi się, że w przypadku arbitrażu mamy do czynienia z tzw. adjudykacyjnym sposobem rozstrzygnięcia sporu, gdyż spór nie jest rozstrzygany przez sąd państwowy. Jest to jedyny przypadek, kiedy sąd niepaństwowy może wydać wiążący wyrok.
źródła:
J. Rajski, Zagadnienia poufności w arbitrażu handlowym, „Przegląd Prawa Handlowego”, 6/2001, s.1-4.
Por. art. 9 KPC.
A. Szumański, System prawa handlowego. Tom 8, 2015, s. 29.
Por. 1184 § 1 KPC.
A. Szumański, System prawa handlowego. Tom 8, 2015, s. 33-34.
Por. art. 1212 § 1 KPC.
Tekst opublikowany we współpracy z Ośrodkiem Analiz Cegielskiego.
Loading ...
