Ustawowe przesłanki likwidacji fundacji

Zgodnie z Ustawą o Fundacjach z dn. 14 kwietnia 1984 r. istnieją dwie przesłanki, których zaistnienie bezwzględnie wiążę się z rozpoczęciem procesu likwidacyjnego fundacji. Konkretnie są one wymienione w art. 15 ust. 1 Ustawy o Fundacjach.

Pierwszą przesłanką rozpoczęcia postępowania likwidacyjnego organizacji jest ociągnięcie celu, dla którego fundacja została powołana. Zaistnienie niniejszej przesłanki jest jak najbardziej pożądane, ponieważ oznacza, że organizacja spełniła swoje zadanie i nastąpiła swoista „poprawa części otaczającej nas rzeczywistości”. Niestety pomimo formalnego funkcjonowania powyższej przesłanki w polskim porządku prawnym, w zasadzie nie jest ona wykorzystywana w praktyce. Wynika to z ekosystemu świata polskich organizacji pozarządowych, w którym organizacje na etapie pisania statutów decydują się na bardzo ogólne, czasem wręcz abstrakcyjne i w zupełności nie mierzalne cele. Tak sformułowane cele uniemożliwiają postawienie sądu w zakresie realizacji bądź jej braku konkretnego celu. W związku z powyższym, ta przesłanka ma charakter tzw. „prawa martwego”.

Drugą przesłanką rozpoczęcia postepowania likwidacyjnego organizacji jest wyczerpanie środków finansowym oraz majątku fundacji. Zaistnienie niniejszej przesłanki zdecydowanie nie jest pożądane, jednak występuję one zdecydowanie częściej. Fundacja pozbawiona majątku traci podstawy materialne do dalszej działalności.

Wyżej opisane przesłanki są jedynymi, które występują w Ustawie o Fundacjach, niemniej warto wspomnieć o art. 42 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym osoba prawna nieposiadająca możliwości prowadzenia swoich spraw z powodu braku powołanych do tego organów także powinna zostać zlikwidowana. W tej sytuacji, zanim nastąpi rozpoczęcie postępowania likwidacyjnego ma miejsce sytuacja, którą można roboczo nazwać postępowaniem sanacyjnym. Upoważniony do tego sąd na podstawie art. 42 Kodeksu Cywilnego ustanawia dla fundacji kuratora, który razem z członkami fundacji podejmuje czynności, mające na celu poprawne powołanie organów fundacji. Gdy pomimo powołania kuratora organizacja nie będzie potrafiła powołać organów umożliwiających jej możliwość prowadzenia swoich spraw, następuje rozpoczęcie postępowania likwidacyjnego.

Źródło: Ustawa o fundacjach, Dz.U. z 2020 r. poz. 2167

Zapraszamy do lektury innych poradników z serii:

• Jak zlikwidować fundację?
• Jakie obowiązki ma likwidator fundacji?